119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)
Menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde(l) ya da sürekli olara, değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ilt ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.
Alt Hesaplara Bölümlenmesi
Hesap, karşılık ayrılan menkul kıymet gözüniinde tutularak aşağıdaki gibi bölümlenebilir.
119.00 Hisse Senetleri Değer Düşüklüğü Karşılığı
119.10 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Değer Düşüklüğü Karşılığı
119.20 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar Değer Düşüklüğü Karşılığı
119.90 Diğer Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı
İşleyişi
Değer azalışları için azalışın tamamını karşılayacak olan tutar bu hesaba alacak, “65- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar” grubunda yer alan “654 – Karşılık Giderleri” hesabına borç kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karşılık tutarı “644 – Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı” na aktarılarak kapatılır.
Değer azalışı için karşılık ayrılması “İhtiyatlılık” kavramı ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri açısından zorunluluk olmasına mukabil. Vergi Usul Kanunu böyle bir karşılığın ayrılmasına cevaz vermediğinden, karşılık gideri kanunen kabul edilmeyen gider olacaktır. Bu nedenle işletme karşılığı ayıracak, ancak bu miktan kanunen kabul edilmeyen gider olarak vergi matrahına ekleyerek mali kârı vergi mevzuatının tanımına uygun duruma getirecektir.
Diğer taraftan Tekdüzen Hesap Planı’nın yukarıdaki düzenlemesine göre; menkul kıymetler elden çıkarıldığında, mevcut karşılığın tümünün menkul kıymet bedelinden düşüldükten sonra kalan değerin satış bedeli ile karşılaştırılması şeklinde bir uygulama yapmak mümkün bulunmamaktadır. Düzenlemeye göre alış ve satış bedelleri arasındaki olumsuz farkı aşan karşılık miktarı ile alım satım farkının olumsuz olmadığı durumlarda mevcut karşılığın tamamı “konusu kalmamış karşılık” olarak kâr yazılacaktır (1).
Örnek:
Karşılık Ayrılmasının Muhasebe Kaydı Aşağıdaki Gibidir.
————————————————/—————————————-
654 Karşılık Giderleri
654.01 Menkul Kıy.Değ.Düş.Karşılık Gideri 5.000,00.-TL
119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı 5.000,00.-TL
———————————————-/——————————————–
Bu tutar aynı zamanda KKEG hesabına atılır.
Satılması Durumunda Muhasebe Kaydı Aşağıdaki gibidir.
———————————–/————————————————
100 KASA 45.000,00.-TL
119 Men.Kıy.Değer Düş.Karşılığı 18.000,000.-TL
110 Hisse Senetleri 60.000,00.-TL
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar 3.000,00.-TL
——————————–/————————————————–