151 Yarı Mamüller Hs. İşleyişi

Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direki işçilik ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin iz­lendiği hesaptır.

Yarı Mamüller – Üretim Hesabı: üretim giderlerinin maliyet dönemi içinde toplandığı ve maliyet hesaplamaları sonucunda stoklara, dönem giderlerine, zararlara vb. hesaplara aktarıldığı bir hesaptır. Hesabın kalanı maliyet dönemleri sonunda henüz üretimi devam eden yan mamullerin değerini gösterir. Bu niteliğinden dolayı hesabın isminde, hem dönem içi fonksiyonunu anlatan “üretim”, hem de donem sonundaki fonksiyonunu anlatan “yarı mamüller” deyimi yer almaktadır. Hesabın kalanı otomatik olarak yan mamüllerin değerini gösterdiğinden maliyet dönemleri sonlarında bu hesaptaki kalanın ayn bir stok hesabına aktarılması söz konusu değildir.

Diğer taraftan hesabın maliyet dönemi sonundaki kalanı devam eden üretimi gösterdiğinden, bu kalan ile maliyet dönemi sonundaki gider yerlerinin kalanlarının toplamı arasında bir eşitlik bulunması uygulanan yöntemin doğal bir sonucudur.

Hesabın niteliği hakkında yukarıda yer alan açıklama, maliyet sistemine ilişkin bölümdeki açıklamalarla birlikle göz önünde tutulmalıdır.

Hesap, defleri kebir hesabı olarak tutulur. Simültane kayıt esasına göre çalışan esas üretim, yardımcı üretim ve yardımcı hizmet gider yerleri hesaplarının kalanları bu hesabın ayrıntısını oluşturur.

Hesabın İşleyişi

Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim gi­derleri tutarları kadar bu hesap borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarı bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok hesaplarına aktarılır.

Hesap:

711 Direki ilk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı

721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı.

731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı karşılığında borçlanarak toplam üretim giderlerini üstlenir.

Hesap üzerinde toplanan giderler, maliyet muhasebesinde gerekli dönüştürme işlemleri uy­gulandıktan sonra, ilgili varlık veya sonuç hesaplarına bu hesaptan aktarılır.

Hesap:

-Tamamlanan ürünlerin maliyetleri üzerinden alındığı “152 Mamüller” hesabının.

• Artık, hurda gibi maddelerin yüklenen maliyet üzerinden alındığı ”157 Diğer Stoklar” hesabının.
• Çalışmayan işletme bölümlerine düşen giderlerin alındığı ”680 Çalışmayan Kısım Gi­derleri” hesabının.
• İşletme için bir duran varlık imal edilmesi halinde ilgili duran varlık hesabının.
• İşletme faaliyetleri için yapılan yardımcı üretimden (basınçlı havadan müteahhidin ya­rarlanması gibi) veya üretilen hizmetlerden (personel taşıma hizmetinden komşu işletme personelinin de yararlanması gibi) üçüncü kişilerin yararlandırılması durumunda bu hizmet bölümüne düşen maliyet üzerinden ilgili alacak hesabının.

borcuna karşılık alacaklanır.