128 Şüpheli Alacaklar Hesabı
Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazılı olarak birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senet ve senetsiz alacakları kapsamaktadır.
Tekdüzen Hesap planında yer alan yukarıdaki “şüpheli alacak” tanımlanması VUK’nun 323. maddesindeki şüpheli alacak tanımına tam olarak uymamaktadır. (1) Bilindiği üzere. Vergi Usul Kanunu’nun 323. maddesinin 2455 sayılı kanunun 3. maddesi ile değiştirilmiş şekline güre esas olarak bir alacağın “şüpheli alacak” sayılabilmesi için dava veya icra safhasında olması gerekir. Ancak dava veya icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar, yapılan protestoya veya bir defadan fazla istenmiş olması koşuluna bağlı olmak üzere, dava veya icra aşamasında olmasa da “şüpheli alacak” sayılacaktır.
Tekdüzen Hesap Planının yukarıda yer alan tanımlaması, “Varlıklara ilişkin ilkeler” bölümünde yer alan “Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur” (2-a-3) şeklindeki genel kabul görmüş muhasebe ilkesinin gereğini yerine getirebilir kapsamda da değildir.
Bu nedenle. bilanço günü itibariyle tahsil edilebilmesi hususunda şüphe (kuşku) bulunan alacaklar, yukarıdaki tanıma tam uymasa da şüpheli olacak olarak değerlendirilmeli ve bu hesaba alınarak beklenen risk kadar karşılık ayrılmalıdır. Buna karşılık tahsili gecikmiş bir alacağın tahsili konusunda bir şüphe duyulmuyorsa, sırf dava veya icra aşamasında olduğu için, süz konusu alacak şüpheli alacak olarak değerlendin İncelenmelidir.
Alt Hesap Olarak Bölümlenmesi;
128.00 Senetsiz Alacaklar
128.01 Senetli Alacaklar
Bu kalemler ayrıca kendi içlerinde de alt hesaplara ayrılacaktır. Örneğin;
128.00.001 XX Tekstil San.Tic.A.Ş.
128.00.002 Abc Ayakkabı San.Tic. A.Ş.
Ayrıca, hukuki sürecin başlatıldığı çeklerde bu hesapta izlenir.
İşleyişi;
Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak bu durumdaki alacaklar normal alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.
Örnek;
Arkası yazılan çekin tahsil edilemediğinden dolayı kanuni olarak takibe alınan, değeri 50.000 TL lik çekin dava gideri ile birlikte 101 alınan çekler hesabında iade edilen çekler hesabında izlenir. Ayrıca karşılık ayrılacaktır.Dava gideri 2.000 TL dir. Örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
——————————————————-/——————————————————-
128 Şüpheli Ticari Alacaklar
128.00.001 A Firması 50.000 TL Çek 52.000.-
101 Alınan Çekler
101.50.001 İade Edilen Yazılan Çekler 52.000.-
—————————————————–/—————————————————————
654 Karşılık Giderleri
654.10 Şüp.Ticari Alacaklar 52.000.-
129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 52.000.-
—————————————————–/——————————————————————-