111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları

111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları

Özel sektörün çıkartmış bulunduğu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

İşletmenin sahip olduğu tahvil, senet ve bonolardan özel sektör tarafından çıkartılmış olan­ların izlenmesine ayrılmış bulunan bu hesaba; tahviller ile diğer senet ve bonolar kay­dedilecektir.

Tahviller

110.03 Dövize Endeksli Tahviller
110.05 Kâra İştirakli Tahviller
111.10 Finansman Bonosu
111.20 Varlığa Dayalı Menkul Kıymet
111.30 Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi
111.40 Yatırım Fonu Katılma Belgesi
111.50 Yabancı Paralı Tahvil Senet ve Bonolar
111.80 Diğer Senet ve Bonolar
111.90 Alış Bedeline Dahil İşlemiş Faiz Karşılığı Tahsilat (-)

İşleyişi 

Özel kesim tarafından çıkartılmış tahvil, senet ve bono şeklinde bir menkul kıymet cdi- nildiğindc bu hesaba borç, menkul kıymetin herhangi bir nedenle elden çıkarılmasında ise alacak kaydedilir. Hesap borç kalanı verir ve bu kalan işletmenin sahip olduğu ve bonoların alış bedeli üzerinden tutarını gösterir.

Tekdüzen Hesap Planında, tüm menkul kıymetlerin alış bedeli üzerinden işleme tabi tu tulacağı Menkul kıymetler edinildiğiııde alış bedeli üzerinden yukarıdaki hesaplara borç, elden çıkartıldığında ise, aynı bedeli ile alacak kaydedilir şeklinde ifade edilmiştir satış bedeline dahil işlemiş faizin ayrı hesapta aktifleştirilmesi veya satış bedelinden faizin gelecek aylara ait gelir olarak muhasebeleştirilmesi şeklindeki uygulama benimsenmediğinden buna özgü hesaplar açılmamıştır. Buna göre tahvil, bono, senet sşeklinde bir menkul kıymet alındığında alış değeri üzerinden ilgili menkul kıymet hesabına borç yazılır.

Ancak tahvillerle birlikte tahsil edilebilir duruma gelmiş kuponlarının da alınması du­rumunda kuponlar, bu kuponlar karşılığında tahsil edilecek faiz tutarı üzerinden 108 Diğer Hazır Değerler” hesabına alınır. Kupon bedelleri satın alma tutarından indirildikten sonra kalım tutar, tahvillerin alış değerini oluşturur.

Alış işlemi nedeniyle ödenen komisyonların tahvil alış bedeline eklenmeyeceği Tekdüzen Hesap Planını’nda Menkul kıymetlerin satınalma giderleri “65 – Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar” grubundaki ilgili gider hesabında izlenir şeklindeki düzenleme ile açıklımmış olmaktadır (Vergi Usul Kanunu menkul kıymetler için değerleme ölçüsü ola­rak maliyet değerini değil, alış değerini esas aldığından alış komisyonlarının dönem^. derlerine verilmesi, kanunen kabul edilmeyen gider yaratmaz).

Özel kesim tahvil, senet ve bonoları satıldığında veya herhangi bir nedenle işletme mülkiyetinden çıktığında alış değeri üzerinden bu hesaba alacak yazılır. Tekdüzen Hesap Planının Menkul kıymetlerin satışından doğan zararlar “Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar grubundaki ilgili hesapta; kârlar ise “64 – Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar” grubundaki ilgili hesapta izlenir şeklindeki belirlemesi uyarınca satılan tahvil senet ve bonoların satış bedeli ile alış bedeli arasındaki fark olumlu ise: “645 Menkul Kıymet Satış Kârları, olumsuz ise; “655 Menkul Kıymet Satış Zararları” hesabına kay­dedilir. Satıştan elde edilen kâr veya uğranılan zararın hesaplanmasında işlemiş faiz hesaba katılır. Hisse senedi dışı menkul kıymetler satıldığında veya herhangi bir nedenle işletmenin mülkiyetinden çıktığında alış değeri üzerinden ilgili menkul kıymet hesabına alacak yazılır. Alış değeri ile satış değeri arasındaki farkın, varsa işlemiş faiz gelirlerine karşılık gelen kısmı 642 Faiz Gelirleri” hesabına, kalanı da “645 Menkul Kıymet Satış Kârları” hesabına kaydedilerek kâr veya zararın gelir tablosunun ilgili kalemlerinde sergilenmesi sağlanabilir. Bunun karşıtı olarak Satış bedeli – Nominal değer” farkı işlemiş faizi karşılamadığı du­rumlarda; işlemiş faiz, faiz gelirlerine alınırken fark da “655 Menkul Kıymet Satış Za­rarları” hesabına kaydedilir.

Satış dolayısıyla ödenen komisyonlar da, alış komisyonlarına paralel olarak, gider yazılır.

Örnekler; 

Alış muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir

—————————-/——————————-

111 Özel, Kesim ve Tahvil Senet ve Bonolar

111.01 Tahvil                     100.000,00.-TL

100 Kasa                                                                100.000,00.-TL

————————/————————————

Satış muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.      

—————————-/———————————————————

100 Kasa                                                     125.000,00.-TL

655 Menkul Kıymet Satış Zararları           5.000,00.-TL

111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonolar                           100.000,00.-TL

642 Faiz Gelirleri                                                                     30.000,00.-TL

———————–/—————————————————————